Op een vrijdagochtend zitten een negenjarige jongen en zijn moeder tegenover mij in mijn kabinet. Gezien het uur – de lessen zijn zeker al begonnen – vermoed ik dat het een zieke leerling is, maar dat blijkt niet het geval te zijn. Hun vraag is eenvoudig: ze hebben een medisch attest nodig waarmee ze op school een plaspas kunnen aanvragen. Daarmee geef ik als arts het kind de toestemming om tijdens de lesuren naar de wc te gaan. Een vraag zo overbodig dat ik er boos van word.
Vanwege zijn medische voorgeschiedenis gun ik het dit kind om op (hoogst)nodige momenten naar de wc te kunnen rennen. Sterker nog: ik gun het ieder kind om te mogen handelen naar die basisbehoefte. Maar zo vanzelfsprekend blijkt dat niet te zijn. De jongen van negen was deze week niet de eerste leerling die met die vraag op consultatie kwam. Op een andere school gaan werden de toiletten tijdens de lesuren zelfs op slot. Daar moeten leerlingen dus niet alleen een plaspas hebben om de klas te mogen verlaten, ze moeten ook langs het secretariaat passeren om de sleutel te vragen.
Paraplu
Zulk beleid wringt bij mij. Om te beginnen dient een plaspas alleen voor chronische problematieken: op een acuut probleem kun je er niet mee inspelen. Voorts moeten de leerlingen langer wachten voor ze op de wc raken. Heb je een opstoot van diarree? Het kwaad is waarschijnlijk al geschied voor je het toilet bereikt . Ben je plots ongesteld? De kans dat er straks een zichtbare bloedvlek op je kledij zit, neemt toe.
Ook is de drempel voor een leerling met een chronisch probleem groter. Het kan stresserend zijn als de school weet heeft van je aandoening, wat tot ophoudgedrag kan leiden. Dat verhoogt het risico op (urineweg)infecties en incontinentie. Bovendien komen sommige kinderen dat attest tijdens de schooluren vragen, waardoor ze lessen missen. Jammer.
Ik belde dus met de scholen in kwestie. Ik ben blijkbaar de eerste arts die een probleem maakt van de huidige regeling. ‘U begrijpt toch dat dit noodzakelijk is om de orde in de klas te bewaren?’, kreeg ik te horen. Ik kan best begrip opbrengen voor een leerkracht die elke keer zijn les onderbroken ziet als een leerling naar het toilet moet. En ik begrijp dat scholen vrezen dat in sommige klassen een toename van toiletverzoeken volgt. Maar dat weegt niet op tegen de medische problemen die dat wc-verbod kan veroorzaken. En gelooft u dat een leerling die een dringende behoefte voelt, zich nog kan concentreren in de klas?
Zo’n plaspasattest is een typisch voorbeeld van een parapluattest. De scholen willen zich indekken en proberen de verantwoordelijkheid door te schuiven. Zo’n attest heeft geen medische waarde. Onder de huisartsen gaat er een blauwe krokodillenstempel de ronde om de absurditeit van die parapluattesten aan te kaarten. Elk nutteloos attest krijgt een blauwe krokodil. Wij hebben wel wat beters te doen dan zinloze attesten op te stellen. Het leidt alleen maar tot extra (en nutteloze) werklast, in tijden van huisartsentekorten.
Schrap die pas
De plaspas is ook een voorbeeld van overdreven controle op onze leerlingen. Zouden we hun niet beter meer vertrouwen geven? Hen aanmoedigen om de eigen grenzen aan te voelen en aan te geven? Iedereen heeft het recht om te handelen naar zijn basisbehoeftes. We zouden de jeugd net moeten aanleren om te luisteren naar hun lichaam. Dat is een belangrijke levensles om hen op school mee te geven. Om die reden krijgt ieder kind dat mij een plaspasattest komt vragen er eentje mee. Wat is er dan nog het nut van?
Laten we dus de plaspas alstublieft schrappen. Ik blijf die attesten alleen maar voorschrijven omdat de scholen ze vragen. Leerlingen die misbruik maken van het vertrouwen dat ze krijgen, zullen wel opvallen. Ga met hen en met het CLB in gesprek. Waarom verlaten ze zo vaak de les? Pestgedrag? Een leerling met ADHD die soms nood heeft aan een korte afzondering? Zo creëert de school een gezonder leerklimaat, voelen de leerlingen zich er beter en ontstaat er wederzijds vertrouwen. Dat heeft een positievere impact op de sfeer in de klas dan plaspasattesten ooit zullen hebben.
